HIRU LEHENDAKARIEN HERRIA GARA
Aitzol Altuna Enzunza
Beti Herri bitxia izan garen ziurtasuna eduki dugu euskaldunok, batik bat gure hizkuntza zaharra eta ezberdina dela dakigulako. Baina ez da hori “bitxi” egiten gaituen gauza bakarra. Erromatar Inperioko Mendebaldea “barbaroek” konkistatu zutenean, euskaldunak gure burua antolatzeko kapazak izan ginen Herri bakarra gara. Erromatar aurretiko zeltak (galestarrak salbu), iberoak, fenizioak eta gurea baino garatuago zeuden beste Herri guztiak historiaren kronika zaharretan desagertu ziren. Euskaldunak, ia ezerezetik, gure Estatua sortzeko gai izan ginen, Baskonia zuen izena eta Nabarra da haren alaba.
Gure Estatua heldu zen lurralde osora gure hizkuntza berriro zabaldu genuen, latinagatik erabat eraldatuta badago ere. Gure Estatuan mantenu genituen gure antzinako erlijioa eta pentsamoldea erromatarrek ekialdetik ekarritako giristino eta grekoen pentsamenduekin nahastua bada ere. Gure Estatuan mantendu eta osotu genuen gure modelo politiko propioa edo zuzenbide piriniotarra -Foruak-, latindar edo germaniarren ordenamenduetatik berrikuntzak hartuaz bada ere. Horrela, gure buruari eman genion Estatua ez zen Herriaren gainetik ipini, eguneroko borroka politikoa den horretan Herria ez zen zapaldua izan, demokraziaren erroa dena. Gizadiaren historian eta bizitzaren arlo guztietan, giza talde edo Herri batek, besteengandik beharrezkoa duena hartzen du, norberarena berriztatuz eta garai berrietara moldatuz, baina sekulan bere nortasuna galdu gabe, horrek definitzen du Herri bat, besteok seinalatzea: hor daude euskaldunak!
Gaur egun ere gure Herria erabat bitxia da, baina erabat ilogikoa delako. Herri zaharra izanik, gure hizkuntza berriro ikasi beharra daukagu, burua galdua duen agure edo atso zaharrak bezala. Oraindik Herria auzolanean aritu behar da euskararen alde dirua biltzeko, korrika zoro batean leku batetik bestera, nahiz eta teorian “autonomia” ekonomikoa eduki gure Herriaren beharrak asetzeko. Gaur egungo gure mugak ez dira guk emanikoak gure errekurtso naturalak ustiatzeko, adibidez errekasto txiki batek banatzen du Iparraldea eta Hegoaldea erreken isuri naturalaren kontra, bestela eta garbiki Gipuzkoa eta Bizkaia ere Iparraldea izango ginen eta. Milaka urtetan gurea izan den lurraldean beste Herri batzuen existentzia onartzen dugu; are gehiago, egun, Herri berri hauek dira gure lurretan agintzen dutenak gehiengoa izan edo ez izan. Eurokin goaz eurek ezarritako hauteskundeetara euren arauekin jokatuz. Eurek irabaziz gero jai dugu eta guk irabaziz gero, bere Ahaide Nagusiak datoz (gobernu zentrala eta euren epaileak), eta jai dugu baita ere.
Lehengo aste batean deblauki betikoa bota zidaten berriro ere nire nafartasuna agertu nienean, “baina zer dio zure NAN edo nazio agiriak? Espainola zarela, ez?” Eta nik erantzun behar izan nien: “Paperak eman dizkidazue nire Herrian lan eta bizitzeko atzerritarra banintz bezala, baina….2020an dute epemuga paper horiek, hain justu, frantsesek gure Estatua azpiratu zutenetik 400 urte beteko direnean”.
Azken bitxikeria aste honetan gertatu da. Badugu hirugarren lehendakaria edo gure lurralde batetako gobernaria. Urteetan Lehendakari bat genuela sinestarazi ziguten, noizbait euskaldun guztiak berriro batuko gintuzkeena, 1936ko Espainako Gerran izan genuen azken gobernuaren itzalpea luzea baitzen. Baina bat-batean, beste Lehendakari bi gehiago ditugu, hiru buru txapel batentzat. Zer gertatzen ari zaio gure Herriari bada?
Gure Estatua inbaditu, konkistatu eta zatitu duten horiek, oraindik ez dutela gure Herriaren indarrarekin amaitu, ez behintzat hiru lurraldeetan (beste batzuetan badirudi baietz baina); nahiz eta historiaren hainbat momentutan hiltzat jo (Frantses Iraultzaren eta Gerra Karlisten ondoren edo Erregimen Frankistan esate baterako), euskaldunok bizirauten dugu, eta edozein txinpartak sua piztu dezake. Momentuz gure Estatua hankapean dutenek “suteak” kontrolatzen dituzte ezer aldatu ezin dezaketen hautestontziak jarriz, baina denok dakigu hego-haizeak gurean duen eragina su berriztatzailea xaxatzeko. Gaur egun hiru Lehendakarien Herria gara gu, gure Estatu, Herri, gobernu eta lur bakarra menpean duen inperialismoa gure ama lurretik bota arte.
